AI doorbraak: Antwerpse onderzoekers ontcijferen de code van ons immuunsysteem

Brussel, 25 februari 2023 - Twee wetenschappers van de Universiteit Antwerpen ontvangen vandaag de GSK Vaccines Prijs voor hun baanbrekend werk in de immunologie. Aan de hand van artificiële intelligentie waren ze in staat om stukjes DNA in ons immuunsysteem te decoderen die bepalen welke ‘indringers’ ons lichaam herkent. Dit maakt het mogelijk om de werkzaamheid van vaccins beter te voorspellen en te meten. Vaccins zouden ook sneller ontwikkeld kunnen worden. De GSK Vaccines Prijs werd uitgereikt door farmabedrijf GSK en de Koninklijke Academie voor Geneeskunde.

Mensen worden dagelijks blootgesteld aan micro-organismen die ons ziek kunnen maken. Het doel van ons immuunsysteem is om deze indringers te herkennen en tijdig te bestrijden. Een specifieke groep witte bloedcellen, de T-cellen, hebben als functie om ziekteverwekkers in de vorm van antigenen te herkennen en vervolgens ons afweersysteem te activeren. Ons immuunsysteem beschikt over verschillende soorten T-cellen die elk specifieke virussen of bacteriën herkennen. Deze verzameling aan T-cellen verschilt ook van persoon tot persoon. Dit heeft als gevolg dat een vaccin bij de ene persoon beter kan aanslaan dan bij de andere. Sommigen zullen langer beschermd blijven dan anderen of meer neveneffecten ondervinden.

Pieter Meysman en Benson Ogunjimi, beiden verbonden aan de UAntwerpen, zijn erin geslaagd om via artificiële intelligentie de genetische info te decoderen waarmee T-cellen microben kunnen herkennen, zodat het mogelijk is te voorspellen hoe mensen zullen reageren op een vaccin. Bovendien zagen ze dat de aanwezigheid van sommige T-cellen voor vaccinatie een betere immuunrespons kon opwekken na vaccinatie.

Pieter Meysman reageerde verheugd: “Deze ontdekking is de ultieme bekroning van ons onderzoeksproject, dat al bijna tien jaar loopt. De resultaten maken het mogelijk om de werkzaamheid en neveneffecten van vaccins te voorspellen, hun design te verbeteren en klinische testen sneller te laten verlopen. We zijn erg blij dat we deze prijs mogen ontvangen en kijken uit naar hoe deze technologie in de toekomst kan ingezet worden.”

Het unieke project slaat een brug tussen verschillende disciplines. Pieter Meysman brengt als computerwetenschapper de kennis over AI in de praktijk, terwijl Benson Ogunjimi als immunoloog en kinderreumatoloog zijn medische expertise inzet. “Dit is een geheel nieuw onderzoeksveld, dat eigenlijk nog maar in de kinderschoenen staat”, zei Benson Ogunjimi. “In de toekomst zal de geneeskunde veel meer gepersonaliseerd zijn. Denk bijvoorbeeld aan een dokter die op basis van jouw T-cel DNA-info kan zien welke ziekte je hebt of welk vaccin je nu nodig hebt voor optimale bescherming.”

Uit deze samenwerking van datawetenschappers en immunologen aan de Universiteit Antwerpen is ook de spin-off ImmuneWatch™ geboren. ImmuneWatch is opgericht om de T-cel technologie, die door de universiteit aan hen is gelicentieerd, dichter bij de praktijk van de medische wereld te brengen.

Jamila Louahed, Head of Vaccines Global Research and Development, leidt het onderzoek naar nieuwe vaccins dat bij farmabedrijf GSK in Rixensart (Wallonië) gebeurt. Zij overhandigde mee de prijs aan de twee winnaars. “We beschikken in België over een ecosysteem van onderzoekers, academici en bedrijven dat uniek is in de wereld, en dat tot unieke ontdekkingen kan leiden die de gezondheid van mensen over de hele wereld verbeteren. België is de Silicon Valley van de vaccinwereld, waar fundamenteel onderzoek en applicatie in de praktijk hand in hand gaan. Dit project is een prachtig voorbeeld van waar we als vaccinland toe in staat zijn.”

Juryvoorzitter prof. Brigitte Velkeniers van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde zei: “Het werk van Meysman en Ogunjimi brengt ons belangrijke nieuwe inzichten in de werking van het immuunsysteem en meer bepaald het voorspellen en modelleren van de immuunrespons na vaccinatie. De Academie hoopt dat deze prestigieuze prijs de onderzoeksgroep zal stimuleren om op deze ingeslagen, uitmuntende onderzoeksweg verder te gaan.”

Het geld dat de onderzoekers ontvangen met de GSK Vaccines Prize zal worden aangewend om het onderzoek en lopende projecten verder te ondersteunen. De financiële ondersteuning voor het onderzoek kwam voor het grootste stuk van de Universiteit Antwerpen. Daarnaast kwam erondermeer ook steun van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek.

Over de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België

De Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België werd opgericht op 7 november 1938. Zij is een instelling van de Vlaamse Gemeenschap met Vlaamse en federale bevoegdheden. Haar werkterrein omvat de volksgezondheid en de (bio)medische wetenschappen. Haar missie is tweevoudig: 1) adviesverlening en voeden van het maatschappelijke debat rond volksgezondheid, wetenschapsbeoefening, onderwijs en vorming, beroepspraktijk en organisatie van de gezondheidszorg, en 2) bevorderen van biomedisch wetenschappelijk onderzoek door het toekennen van prijzen en beurzen. Samen vertegenwoordigen de Academieleden eenmultidisciplinaire waaier van onderzoekers en zorgprofessionals, experten in hun discipline: huisartsen en specialisten, apothekers, dierenartsen, tandartsen, verpleegkundigen, kinesisten, logopedisten, biostatistici, ingenieurs, economen, juristen, ethici, sociologen, etc.

Over GSK

GSK is een wereldwijd biofarmaceutisch bedrijf met als doel wetenschap, technologie en talent te verenigen om samen ziekte voor te blijven. GSK wil de komende tien jaar een positieve impact hebben op de gezondheid van 2,5 miljard mensen. In België bevinden zich drie belangrijke vaccinatiesites van GSK (in Waver, Rixensart en Gembloux). Elk van de meer dan 9.000 werknemers in België maakt integraal deel uit van de missie van het bedrijf, en allen zetten zich in om de mensen te helpen die hun vertrouwen stellen in de producten. Binnen GSK doen 1.800 wetenschappers onderzoek om de behandeling van ziekten en gezondheidsstoornissen te verbeteren.

Perscontact

Pieter Meysman - pieter.meysman@uantwerpen.be

Benson Ogunjimi - benson.ogunjimi@uantwerpen.be